Jak komponować dietę dziecka, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych i witamin?

11 kwietnia 2023

Po ukończeniu przez dziecko 1. roku życia jego dieta jest już bardzo urozmaicona. Maluch dynamicznie się rozwija i chętnie próbuje nowych potraw. Jego brzuszek nadal jest jednak delikatny i ma specjalne potrzeby. Wciąż rozwijający się organizm roczniaka potrzebuje znacznie więcej niektórych witamin i składników mineralnych niż dorośli (w przeliczeniu na kilogram masy ciała). Ich odpowiednią ilość pomoże dostarczyć prawidłowo zbilansowany jadłospis. Jak komponować dietę dziecka, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych i witamin? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule!

Prawidłowo zbilansowana dieta wsparciem dla rozwoju dziecka

Dziecko zdmuchnęło już pierwszą świeczkę na torcie, jest coraz bardziej aktywne, chętnie się bawi i uczy nowych rzeczy. To też czas, w którym jego organizm intensywnie się rozwija. Aby mieć siłę każdego dnia odkrywać ciekawy świat, organizm malucha musi otrzymywać odpowiednie ilości składników mineralnych i witamin, które są ważne dla jego rozwoju. Najlepszym sposobem na ich dostarczenie jest prawidłowo zbilansowana dieta, która uwzględni duże potrzeby małego, wciąż delikatnego i wrażliwego brzuszka. Właśnie dlatego maluch powinien otrzymywać posiłki przygotowane z myślą o nim, a codzienne menu roczniaka powinno różnić się od posiłków mamy czy taty, które mogą być ciężkostrawne, tłuste i zawierają sól oraz cukier, których w diecie małego dziecka powinno się unikać.

Komponowanie diety dziecka to prawdziwe wyzwanie

Ułożenie jadłospisu dla małego smakosza może być dla rodziców niełatwym zadaniem. Z pomocą jednak przychodzą eksperci z Instytutu Matki i Dziecka, którzy opracowali modelowy talerz żywieniowy[1]. Wskazuje on orientacyjną liczbę i wielkość porcji, z uwzględnieniem różnych produktów spożywczych, które dziecko powinno spożywać każdego dnia. Maluch w wieku od 1. do 3. roku życia każdego dnia powinien zjadać 5 porcji produktów zbożowych i warzyw, 4 porcje owoców, 3 porcje mleka i przetworów mlecznych i od 1 do 2 porcji mięsa, ryb, jajek oraz tłuszczów.

Czy wiesz, że?

Dziecko, które ukończyło 1. rok życia, ma znacznie mniejszy żołądek niż osoba dorosła, a jednocześnie większe zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze. Roczne dziecko potrzebuje nawet do 6 razy więcej pewnych składników odżywczych niż starsi członkowie rodziny (w przeliczeniu na kilogram masy ciała) – 6 razy więcej witaminy D i 4 razy więcej wapnia, jodu oraz żelaza, a także 3 razy więcej witamin A i C[2] Jednocześnie specjaliści podkreślają, że wiele dzieci w tym wieku nie spożywa wraz z dietą wystarczającej ilości m.in. witaminy D oraz jodu.

W jakich produktach szukać ważnych składników odżywczych?

Witamina D

Z badań wynika, że 94% dzieci po 1. urodzinach otrzymuje zbyt małą ilość witaminy D[3].
Warto dostarczać ją organizmowi poprzez produkty bogate w ten składnik. To głównie ryby (np. makrela atlantycka i łosoś), ale także m.in. żółtko jaja.
Na rynku dostępne są również produkty dla dzieci, w tym odżywcze formuły na bazie mleka wzbogacone w witaminy i składniki mineralne (dawniej mleko modyfikowane typu junior) czy mleczne kaszki zbożowe wzbogacone w witaminę D, które są dla rodziców wsparciem w komponowaniu odpowiednio zbilansowanej diety najmłodszych.

Wapń

Najbogatszym źródłem dobrze przyswajalnego wapnia są mleko i produkty mleczne.
To dlatego tak ważne jest, aby dziecko każdego dnia spożywało dwie porcje mleka (może to być np. mleko modyfikowane typu junior) i porcję produktów mlecznych, np. kefiru, jogurtu naturalnego czy sera[4]. Jedną z porcji mleka każdego dnia może być też mleko mamy!

Żelazo

Żelazo jest kluczowym składnikiem diety małego dziecka. Niedobór tego pierwiastka jest jednym z najczęściej występujących niedoborów na świecie, dlatego należy zwrócić uwagę na to, aby dieta malucha dostarczała jego potrzebne ilości.
Najwięcej żelaza znajduje się w produktach mięsnych, ale jego bogatym źródłem są również produkty roślinne, takie jak natka pietruszki, szpinak, jarmuż oraz suche nasiona roślin strączkowych. Dodatkowo dużą zawartością żelaza cechują się również jaja i ciemne pieczywo.

Jod

Jod można znaleźć w żywności pochodzenia morskiego, czyli w rybach morskich (np. dorsz, halibut), a poza tym w mleku i produktach mlecznych oraz jajach.

Witaminy A i C

Głównym źródłem witaminy C są świeże warzywa, takie jak czerwona papryka, warzywa kapustne oraz owoce, np. kiwi, owoce jagodowe i cytrusowe.
Źródłem witaminy A są natomiast zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, np. jaja, masło, sery, jak i produkty pochodzenia roślinnego, w których można znaleźć prowitaminę A (głównie beta-karoten). Bogatym źródłem beta-karotenu są warzywa (marchew, papryka, brokuły, jarmuż, szpinak i natka pietruszki) i owoce (morele, brzoskwinie, mango, pomarańcze).

Wsparcie w prawidłowym bilansowaniu diety

Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zalecają kontynuowanie karmienia piersią dziecka po 1. roku życia – pokarm mamy powinien być elementem codziennej diety malucha nawet do jego 2. roku życia lub dłużej, tak długo, jak będzie chciała tego i mama, i dziecko[5]. Jeśli podawanie mleka mamy nie jest możliwe, dobrze wybrać dopasowany do potrzeb malucha produkt. Warto wiedzieć, że zdaniem ekspertów, stosowanie mleka modyfikowanego po 1. roku życia może przyczynić się do zbilansowania diety rocznika i jego prawidłowego rozwoju[6].

Już 2 kubki dziennie Bebiko Junior 3 NUTRIflor Expert, po 200 ml dziennie pomagają pokryć zapotrzebowanie na ważne dla rozwoju składniki odżywcze[7]:

wapń i jod – 71%,
żelazo – 74%,
witaminę D – 89%.

Formuła produktu zawiera:

wapń[8] i witaminę D[9] niezbędne dla prawidłowego rozwoju kości i zębów,
witaminy A, C i D[10] dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego,
żelazo i jod[11] wspierające prawidłowy rozwój poznawczy,
kwas ALA (omega 3)[12] niezbędny do prawidłowego rozwoju mózgu i tkanki nerwowej[13],
unikalną kompozycję GOS/FOS.

Wprowadzenie takiego produktu do diety rocznego dziecka może pomóc zmniejszyć częstość występowania w tej grupie wiekowej niedoborów, m.in. witaminy D, nawet o 78%[14]. Badania dowodzą również, że dzieci dwuletnie, którym nadal są podawane mleka modyfikowane typu junior, otrzymują więcej składników odżywczych, w tym witaminy D, żelaza i jodu niż te, które rzadziej spożywają produkty na bazie mleka stworzone z myślą o małych dzieciach[15].

Darmowy e-book na temat żywienia roczniaka

Jeśli szukasz wartościowej wiedzy i inspiracji do przygotowywania codziennych posiłków dla dziecka, znajdziesz je w e-booku „Pysznie i wartościowo. Poznaj tajniki żywienia rocznego dziecka”, który możesz bezpłatnie pobrać ze strony www.BebiKlub.pl. Znajdziesz tam nie tylko ciekawe informacje, ale także przykładowe przepisy i jadłospisy, które z pewnością spodobają się roczniakowi i zapewnią mu odpowiednią porcję witamin i składników mineralnych każdego dnia. Smacznego!

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz jest rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

[1] Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych pod red. H. Weker i wsp. Instytut Matki i Dziecka, 2020.

[2] W przeliczeniu na kg masy ciała zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.

[3] Raport z badania: Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017.

[4] Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych pod red. H. Weker i wsp. Instytut Matki i Dziecka, 2020.

[5] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.

[6] Weker H. i wsp. Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk w sprawie zasad żywienia dzieci w wieku 1-3 lat, Standardy Medyczne Pediatria 2022; 19: 3-17.

[7] % realizacji dziennego zapotrzebowania dla dzieci w wieku 1-3 lat zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz, NIZP-PZH, 2020.

[8] Tak jak inne podobne produkty po 1. roku życia.

[9] Tak jak inne podobne produkty po 1. roku życia.

[10] Tak jak inne podobne produkty po 1.

[11] Tak jak inne podobne produkty po 1. roku życia.

[12] Tak jak inne podobne produkty po 1. roku życia.

[13] Dla porcji 200 ml.

[14] W badaniu przeprowadzonym przez Akkermans i wsp., Am J Clin Nutr. 2017 Feb;105(2):391-399 sprawdzono, jak po włączeniu mleka modyfikowanego dla młodszych dzieci będzie wyglądać prawdopodobieństwo niedoborów witaminy D – po 20 tygodniach interwencji częstość występowania niedoborów witaminy D znacznie zmniejszyła się w grupie spożywającej produkt typu Junior (prawdopodobieństwo niedoboru mniejsze o 78%).

[15] Komentarz do artykułu Stosowanie mleka modyfikowanego dla młodszych dzieci, oprac. prof. Piotr Socha, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2022/T19.