Dla 85% mam najtrudniejsze w opiece nad niemowlęciem jest karmienie piersią. Eksperci podkreślają: karmienie mieszane to często jedyne rozwiązanie

17 czerwca 2020

Macierzyństwo to piękny, a zarazem trudny czas w życiu kobiety, pełen różnych wyzwań. W opinii położnych wśród trudności w opiece nad niemowlęciem aż 85% matek wymienia trudności związane z karmieniem piersią[1]. Dlaczego kobiety, które nie mogą karmić wyłącznie swoim pokarmem, są dla siebie tak surowe? Na jakie rozwiązania się wtedy decydują? Kiedy wybierają karmienie mieszane i dlaczego ten sposób żywienia dziecka to w niektórych przypadkach konieczny wybór? Na te i inne pytania odpowiada psycholog, pediatra i położna, eksperci współpracujący z BebiProgram.pl.

Z badań wynika, że około 40%[2] mam karmi swoje dziecko sposobem mieszanym lub wyłącznie mlekiem modyfikowanym na wczesnym etapie życia niemowlęcia, a w późniejszym okresie liczba ta wzrasta nawet do 70%[3]. Powodem są przede wszystkim nieoczekiwane wyzwania związane z karmieniem piersią, takie jak brak wystarczającej ilości pokarmu, zastój pokarmu czy zapalenie piersi. Często w takich sytuacjach u kobiet można zaobserwować narastanie wewnętrznej presji – młoda mama, która ma problemy laktacyjne, bardzo surowo siebie ocenia. Dodatkowo świadomość, że karmienie piersią jest najlepszym sposobem żywienia, a nakarmienie własnym pokarmem nie jest możliwe powoduje u kobiety wewnętrzne napięcie – chcę dać dziecku swoje mleko, a nie mogę, ale i bezpodstawną, wewnętrzną ocenę – nie mogę nakarmić dziecka własną piersią, coś ze mną jest nie tak. To absolutnie błędne przekonanie, ponieważ każda kobieta, bez względu na to, w jaki sposób karmi dziecko, chce dla niego jak najlepiej, dlatego jest najlepszą mamą na świecie!

Przemyślana decyzja – nie wybór

Warto podkreślić, że problemy podczas karmienia piersią są powszechne i można je zazwyczaj pokonać przy pomocy specjalistów, tj. położnej lub doradcy laktacyjnego. Często potrzeba wielu prób czy wsparcia ekspertów z zakresu laktacji, by przystawienie niemowlęcia do piersi zakończyło się sukcesem. Należy mieć na uwadze, że karmienie mieszane w wielu przypadkach nie jest dla młodej mamy wyborem, ale uzasadnioną koniecznością, wynikającą np. z występujących u mamy lub niemowlęcia chorób. Koniecznością, dzięki której kobieta – poprzez wprowadzenie do diety dziecka mleka modyfikowanego – może zadbać o prawidłowe odżywienie niemowlęcia, a jednocześnie utrzymać laktację lub pobudzić swoje piersi do wytwarzania pokarmu.

Odczuwana przez kobietę wewnętrzna potrzeba, która dotyczy karmienia piersią, może być wynikiem przekonania, że dobra mama powinna karmić dziecko piersią. Zdecydowanie korzystniejsza jest perspektywa potrzeb – potrzeb mamy i dziecka. Jeśli nie ma możliwości, by mama karmiła dziecko piersią, należy wesprzeć ją w poradzeniu sobie z poczuciem braku kontroli nad tą sytuacją i przedstawić informacje na temat innych możliwości, jakie ma do wyboru, w tym mleka modyfikowanego. Zdobycie informacji o dostępnych rozwiązaniach powinno pomóc odzyskać poczucie wpływu i oswoić obawy mamy. Kobieta, która zakładała, że karmienie piersią będzie okazją do budowania więzi, intymną chwilą matki i dziecka, jest bardzo rozczarowana, jeśli jej plany nie są możliwe do zrealizowania. Jeśli w miejsce dawnej wizji powstaje nowa – bliższa temu, co dostępne, oparta na „wystarczająco dobrych” rozwiązaniach – kobieta stopniowo zaczyna czuć się lepiej. Pożegnanie z wyobrażeniami jest pewnego rodzaju stratą. Może wystąpić złość czy żal do siebie – to naturalne. Po pozwoleniu sobie na okazanie uczuć mamy często są gotowe „wziąć się w garść”. Pamiętajmy, że wybór metody karmienia dziecka jest wielokrotnie decyzją o mocnym zabarwieniu emocjonalnym. Akceptacja tego, że mama nie może karmić piersią, wymaga dopuszczenia myśli: Chcę dla mojego dziecka jak najlepiej, robię wszystko, co mogę, i aktualnie najlepszym rozwiązaniem jest karmienie mieszane. Mogę to przyjąć – jestem dobrą mamą. Akceptacja sprzyja zdrowiu, a dobre samopoczucie mamy jest bazą dla właściwego rozwoju dziecka”

– wyjaśnia Dorota Walasek, psycholog, ekspert współpracujący z BebiProgram.pl.

Zalecenia ekspertów a rzeczywistość

Wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia niemowlęcia oraz kontynuacja karmienia przy jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających są zalecane przez wszystkie najważniejsze organizacje zajmujące się zdrowiem i żywieniem dzieci, m.in. Światową Organizację Zdrowia (WHO) czy Amerykańską Akademię Pediatrii (AAP).

Pokarm kobiecy dostarcza dziecku niezbędne składniki odżywcze, hormonalne i immunologiczne, dostosowując się odpowiednio do potrzeb rozwijającego się organizmu. Ze względu na dwustronne – dla mamy i dziecka – korzyści zdrowotne płynące z tej metody karmienia niemowląt wsparcie laktacyjne dla kobiet w początkowym okresie laktogenezy powinno być zagwarantowane i realizowane programowo w ramach działań profilaktycznych”

– wyjaśnia lek. Julita Chądzyńska, pediatra, ekspert BebiProgram.pl.

Życie jednak pisze różne scenariusze dla młodej mamy – kobieta może karmić piersią, karmić w sposób mieszany lub mlekiem modyfikowanym. Bez względu na to, jaką decyzję będzie musiała podjąć w tym zakresie, zawsze jest najlepszą mamą dla swojego dziecka, które kocha ją bezgranicznie – za to, jaka jest.

Niekiedy okazuje się, że choć karmienie piersią wydawać się może oczywistym i naturalnym aktem – pojawiają się trudności. Najczęstsze ich przyczyny to problemy z prawidłowym uchwyceniem piersi przez niemowlę lub pozornym czy rzeczywistym brakiem pokarmu. Problemy z prawidłowym uchwyceniem brodawki można zauważyć już podczas pierwszej próby przystawienia maleństwa do piersi. Najczęściej dzieje się to w szpitalu, dlatego młoda mama otrzymuje natychmiastowe wsparcie od położnych. Prawidłowa technika przystawienia do piersi lub użycie silikonowych nakładek bardzo często przynoszą poprawę. Niewystarczająca ilość pokarmu jest efektem porodu wcześniaka lub cięcia cesarskiego – kiedy organizm mamy nie jest jeszcze gotów do podjęcia laktacji, a stres związany z nagłą, niespodziewaną sytuacją zaburza prawidłowy proces laktogenezy”

– dodaje Agnieszka Kacalak, położna, ekspert współpracujący z BebiProgram.pl

Karmienie mieszane – rozwiązanie w problemach z karmieniem piersią

Karmienie mieszane to żywienie niemowlęcia zarówno pokarmem z piersi, jak i mlekiem modyfikowanym. Istnieje kilka uzasadnionych powodów, dla których ten sposób żywienia może zostać uznany za konieczny dla dziecka. Decyzję o wprowadzeniu mleka modyfikowanego do diety niemowlęcia przy jednoczesnym kontynuowaniu karmienia piersią podejmuje się przede wszystkim po rozważeniu potrzeb dziecka oraz względów zdrowotnych. Lekarz pediatra może zalecić karmienie mieszane między innymi w przypadku opóźnienia rozpoczęcia lub przerwania karmienia piersią z powodu komplikacji okołoporodowych czy połogowych, a

jednym z głównych powodów wprowadzenia karmienia mieszanego jest niski przyrost masy ciała niemowlęcia. Wynika to często z zaburzonego przyjmowania pokarmu przez niemowlę, co może być spowodowane wcześniactwem, zaburzeniami odruchu ssania lub połykania”

– tłumaczy pediatra.

Jeśli dziecko wymaga dokarmiania mlekiem modyfikowanym, ponieważ kobieta ma zbyt małą ilość pokarmu w piersiach, lekarz pediatra powinien zaproponować młodej mamie konsultację z ekspertem, czyli np. Konsultantem lub Edukatorem ds. Laktacji. Należy zarekomendować także mamie wypożyczenie lub zakup laktatora elektrycznego oraz pokazać jej, w jaki sposób z niego korzystać. Warto też wspomnieć o odpowiednim bilansowaniu diety mamy karmiącej, a w szczególności piciu dużej ilości wody oraz płynów w ciągu dnia (min. 2,5 litra)”

– podpowiada położna.

Z myślą o przyszłości dziecka

Karmienie piersią nie podlega zasadzie wszystko albo nic. W niektórych sytuacjach konieczne jest wspomaganie się mlekiem modyfikowanym, ale priorytetem jest wówczas ochrona laktacji”

– zaznacza Julita Chądzyńska.

Pediatra dodaje, że

przy dużych trudnościach i problemach związanych z karmieniem piersią utrzymanie karmień nocnych i wieczornych bardzo korzystnie oddziałuje na zdrowie dziecka. Ponieważ w nocy w organizmie mamy jest najwyższe stężenie prolaktyny (hormonu pobudzającego laktację), pozostawienie karmień nocnych ułatwia podtrzymanie laktacji”.

Warto jednak pamiętać, że

każdej młodej mamie, która spotkała trudności laktacyjne, należy udzielić wsparcia – zarówno emocjonalnego, jak i merytorycznego. Zbudować w niej świadomość, że kilka, kilkanaście dni karmienia mieszanego z jednoczesną stymulacją laktacji może dać bardzo dobre efekty. Takie działanie uspokaja mamy, dzięki czemu szybciej udaje się uzyskać wystarczającą dla dziecka ilość pokarmu i w efekcie – pomaga zrezygnować z dokarmiania mlekiem modyfikowanym, czyli powrócić do wyłącznego karmienie piersią”

– dodaje Agnieszka Kacalak.

Należy mieć świadomość, że karmienie mieszane to tylko inny sposób żywienia, dzięki któremu kobieta wciąż może troszczyć się o swoje maleństwo. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby młoda mama miała wsparcie w swoich bliskich i mogła skoncentrować się przede wszystkim na sobie oraz dziecku.

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz jest rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

[1] Jasik, Karmienie naturalne – cenny dar i kamień milowy opieki nad noworodkiem. Rocznik Lubuski, Tom 40, cz. 2, 2014. [2] U&A 2018, Kantar TNS.[3] U&A 2018, Kantar TNS.